eenzaamheid maakt ons verdrietig. Dat is niets nieuws. Wat veel mensen zich echter niet realiseren, is dat chronische eenzaamheid ook fysieke gevolgen kan hebben. Wanneer we ons alleen voelen, beïnvloedt dat ook hoe we onze omgeving waarnemen. Vandaag bespreken we deze en andere gevaren van eenzaamheid.

Hoe vaak komt eenzaamheid voor?

Af en toe alleen willen zijn, of je eenzaam voelen na een relatiebreuk, afwijzing of ruzie, is normaal. Dat weten we allemaal. Maar het wordt problematisch wanneer dit gevoel van eenzaamheid aanhoudt en chronisch wordt. Zo voelt 46% van de Amerikaanse bevolking zich regelmatig eenzaam. In het Verenigd Koninkrijk zegt 60% van de 18- tot 34-jarigen zich vaak eenzaam te voelen. In Duitsland liggen de cijfers lager; hier treft het "slechts" 10 tot 15% van de bevolking. Acht procent van de Duitsers leeft immers sociaal geïsoleerd. Helaas nemen gevoelens van eenzaamheid vaak toe met de leeftijd. En hoewel we vandaag de dag meer verbonden zijn dan ooit tevoren, is chronische eenzaamheid de afgelopen decennia over het algemeen aanzienlijk toegenomen.

Sociaal geïsoleerd versus eenzaam

Je kunt je eenzaam voelen, zelfs als je niet alleen bent.

Sociaal isolement en eenzaamheid betekenen niet per se hetzelfde. Mensen die veel tijd alleen thuis doorbrengen en weinig contact met anderen hebben, worden als sociaal geïsoleerd beschouwd. Aan de andere kant wordt men als eenzaam beschouwd als men relaties onderhoudt, maar deze niet voldoen aan de eigen behoefte aan verbondenheid en veiligheid. Eenzaamheid heeft dus ook te maken met persoonlijke gevoelens. Het is nauw verbonden met onze sociale behoeften en diende vroeger als waarschuwingssignaal voor mensen om zich niet buitengesloten te voelen door de eigen groep. Hier U kunt er meer over lezen.

Desalniettemin is er natuurlijk enige overlap tussen de twee termen. In sommige onderzoeken worden ze als synoniemen gebruikt, wat een eenduidige interpretatie van de resultaten bemoeilijkt. Eenzaamheid als "gevoel" wordt meestal gemeten met behulp van vragenlijsten. Het aantal sociale interacties is objectiever meetbaar.

Foto door Timon Studler op Niet meer spetteren

Waarom is eenzaamheid een probleem?

Een duidelijk probleem met eenzaamheid is het gevoel van pijn en verdriet dat ermee gepaard gaat.

Lichamelijke gevolgen van eenzaamheid

Wat veel mensen zich echter niet realiseren, is dat eenzaamheid ook ons ​​lichaam beïnvloedt. Chronische eenzaamheid veroorzaakt stress. Wanneer we de 'bescherming' van een sociale groep verliezen, komt onder andere het stresshormoon cortisol vrij – ons lichaam staat in staat van paraatheid. En deze stress kan ook chronisch worden, waardoor ons immuunsysteem permanent verzwakt raakt.

Als we eenzaam zijn, zijn onze bloedsuikerspiegel en bloeddruk verhoogd. We worden sneller ziek, verouderen sneller en hebben een verhoogd risico op kanker. Ziekten zoals Alzheimer ontwikkelen zich sneller door stress. Over het algemeen verhoogt chronische eenzaamheid de kans op hartaanvallen, beroertes, kanker en dementie. Ook het risico op psychische aandoeningen zoals depressie of angststoornissen is verhoogd.

Omgekeerd hebben sommige studies aangetoond dat effectieve sociale interacties deze en andere ziekten kunnen voorkomen. Sociale interacties beschermen het hart en het immuunsysteem.

Ook de algemene sterfte neemt toe onder eenzame mensen: eenzaamheid is ongeveer twee keer zo dodelijk als obesitas en even dodelijk als het roken van een pakje sigaretten per dag of alcoholverslaving.

En alsof dat nog niet genoeg is...

Een van de grootste gevaren van eenzaamheid is het zichzelf versterkende effect ervan. Eenzaamheid voelt als een bedreiging en leidt direct tot defensief gedrag. Deze reactie is vergelijkbaar met die wanneer iemand fysiek gewond raakt. De hersenen schakelen over op de overlevingsmodus en beginnen de omgeving overal te scannen op potentiële bedreigingen. Alles lijkt plotseling vijandig en gevaarlijk.

Deze verhoogde alertheid van onze hersenen maakt ons ook ontvankelijker voor sociale signalen. Klinkt goed, toch? Het probleem is dat we sociale signalen weliswaar sneller waarnemen, maar ze minder goed interpreteren. Neutrale gezichtsuitdrukkingen worden plotseling als kwaadaardig beschouwd; een vriend die zich omdraait en naar de andere kant van de tafel gaat, wordt geïnterpreteerd als afwijzing, ook al was hij of zij gewoon bezig met het aanpassen van zijn of haar zitpositie. Het is als een negatief filter dat je sociale interacties overspoelt en je constant het slechtste laat denken over de bedoelingen van anderen.

De vicieuze cirkel

Eenzame mensen ervaren hun omgeving als vijandig en bedreigend. Om zichzelf te beschermen, worden ze egocentrischer. Anderen zien hen als kouder, verlegener of onvriendelijker. Dit versterkt op zijn beurt de indruk van gevaar die uit sociale interacties voortkomt. Om dit te voorkomen, vermijden ze sociale interacties steeds vaker.

Beperkte sociale interacties verergeren echter vaak gevoelens van eenzaamheid – en de perceptie van gevaar en vijandigheid neemt toe. Een ware vicieuze cirkel. Deze negatieve spiraal wordt steeds erger en steeds moeilijker te doorbreken...

Chronische eenzaamheid brengt veel risico's met zich mee, niet alleen psychische. Eenzaamheid treft niet alleen ouderen; ook jongeren voelen zich eenzaam of raken sociaal geïsoleerd. Dat eenzaamheid de afgelopen decennia aanzienlijk vaker voorkomt, is geen prettige constatering. Toch zijn er manieren om met eenzaamheid en/of sociaal isolement om te gaan en de vicieuze cirkel van eenzaamheid te doorbreken.

Dit artikel op onze blog richt zich specifiek op hulp en tips om met eenzaamheid om te gaan.

+++ Als u zich acuut eenzaam voelt, aan zelfmoord denkt of met iemand wilt praten, kunt u gebruikmaken van de diensten van de Telefonische counseling U kunt ons 24 uur per dag, 7 dagen per week gratis bereiken op de nummers 0800 111 0 111 en 0800 111 0 222. Uiteraard kunt u ook anoniem blijven. Via deze link vindt u nog meer hulpaanbiedingen. +++

Als je meer wilt weten over mindfulness, gezonde voeding of duurzaamheid, kijk dan eens op hier over.

Foto door Zohre Nemati op Niet meer spetteren