Eco-angst: over de angst voor ondergang

Vandaag wil ik het hebben over ‘ecologische angst’ – en nee, dat betekent niet de angst voor milieuvriendelijke producten ) verduidelijken. Eerst een kleine anekdote uit mijn eigen leven:

Een paar weken geleden zat ik 's avonds bij mijn meiden. We waren een beetje zenuwachtig omdat we elkaar zo lang niet hadden gezien. De gesprekken stroomden gewoon uit ons, we hadden elkaar tenslotte veel te vertellen. Toen we eindelijk begonnen te praten over de boeken die we momenteel aan het lezen waren, flapte een vriend er plotseling uit:

"Jongens, jullie MOET 'Het Verhaal van Water' lezen! Sinds ik het heb gelezen, heb ik nauwelijks vredig kunnen slapen...' Wat ze bedoelde, zoals ze ons uitlegde, was dat ze sindsdien voortdurend heeft nagedacht over het feit dat ons hele leven in zeer korte tijd volledig op zijn kop zou kunnen staan. Ze was bang voor de overstromingen die in het boek worden besproken als gevolg van de klimaatverandering en de daaruit voortvloeiende strijd om voedsel en overleving. 

Nadat ze ons grofweg de inhoud van het boek had beschreven, raakten we allemaal verstrikt in de kwestie van de klimaatcatastrofes en vervielen we in een steeds dystopischer wereldbeeld: "Het gaat zeker op dezelfde manier gebeuren..." "Het is het beste dat we nu beginnen met het aanleggen van voedselvoorraden..." "Ik denk er liever niet eens aan. Oh God!"
Op dit punt voelde ik voor het eerst ook echt de zogenaamde ‘eco-angst’. Sindsdien begeleidt ze mij bijna elke dag...

Waar de term over gaat

In de Anglo-Amerikaanse wereld is ‘eco-angst’ al een bedachte term. Persoonlijk heb ik in dit land zelden iemand horen zeggen dat hij “ecologisch bang” is (toegegeven, dat klinkt in eerste instantie een beetje stom, nietwaar?). Wikipedia definieert eco-angst als volgt: 

"Eco-angst is de angst voor ecologische rampen en bedreigingen voor de natuurlijke omgeving, zoals vervuiling en klimaatverandering. Er bestaan ​​variaties op de definitie, zoals de bredere beschrijving die het uitlegt als de 'zorgen of onrust veroorzaakt door zorgen over de huidige en toekomstige toestand van het milieu.'"

Vrij vertaald in het Duits:

"Eco-angst is de angst voor ecologische rampen en bedreigingen voor het milieu, zoals vervuiling en klimaatverandering. Variaties op deze definitie beschouwen eco-angst breder; als 'zorgen of onrust vanwege zorgen over de huidige en toekomstige toestand van het milieu'."

De term beschrijft niets anders dan een fenomeen waar velen van ons bekend mee zijn en geeft er een naam aan. Dit fenomeen is zeker niets nieuws. Er zijn zeker in de geschiedenis van de mensheid mensen geweest die ecologische catastrofes vreesden. En toch is de term zeer actueel: in tijden van plastic oceanen, zero-waste-inspanningen en ‘Fridays For Future’ (om een ​​goed voorbeeld te noemen) kunnen velen zich identificeren met deze angst. 

Een nieuwe term – en nu?

Wat betekent het voor ons dat deze term steeds vaker wordt gebruikt? Allereerst wordt duidelijk dat de gevolgen van klimaatverandering niet alleen beperkt blijven tot het milieu en onze aarde. Ook onze geestelijke gezondheid wordt aangetast. Dit kan direct of indirect gebeuren:

Directe effecten op de geestelijke gezondheid

We weten al dat het ervaren van extreme weersomstandigheden een risicofactor is voor het ontwikkelen van psychische stoornissen. Langdurige natuurrampen zoals aardbevingen kunnen vaak leiden tot een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Omdat er momenteel steeds meer natuurrampen plaatsvinden, zoals aardbevingen, orkanen of branden, verliezen steeds meer mensen hun huis, dierbaren of hun hele bestaan. Dit betekent dat steeds meer mensen vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van een psychische stoornis, zoals PTSS of depressie.

Indirecte effecten op de geestelijke gezondheid

Indirecte effecten van de klimaatcatastrofe manifesteren zich bijvoorbeeld in eco-angst: zelfs mensen die niet direct door een natuurramp worden getroffen, maken zich ernstige zorgen over de toestand van de wereld en kunnen in een spiraal van angst terechtkomen waaruit moeilijk te ontsnappen is. De focus ligt vaak op een apocalyptisch beeld van onze planeet, gekoppeld aan angst voor de toekomst en de zorg dat het misschien al te laat is. Ouders van jonge kinderen ervaren ook vaak eco-angst: aan de ene kant voelen ze de druk om hun kind waarden bij te brengen, zoals milieubescherming en duurzaamheid. Aan de andere kant maken ze zich zorgen over de toestand van de planeet en de wereld die ze aan hun kinderen zullen nalaten.

Klinische relevantie

Iedereen die de klimaatcatastrofe serieus neemt, kent deze angst waarschijnlijk op de een of andere manier. Voor de meesten van ons weegt de hoop dat we iets kunnen veranderen echter zwaarder dan het probleem. Eco-angst wordt afgewisseld met andere onderwerpen en gedachten. Het bestaat, maar het heeft geen controle over ons. 

Maar enkelen worden door deze angst opgeslokt: er ontstaat een opwaartse spiraal en het dagelijks leven wordt gedomineerd door angst. Gevolgen kunnen zijn: aanhoudende angst, paniekaanvallen en depressie. Er zijn nu zelfs enkele therapeuten die gespecialiseerd zijn in deze vorm van angststoornis...

We willen natuurlijk niet hopen dat eco-angst zich zal verspreiden – of het nu gaat om ‘alledaagse angst’ of om een ​​ernstige aandoening. Feit is echter dat de klimaatcatastrofe vroeg of laat ook een psychologische druk op ons zal leggen. Nog een reden om milieubescherming serieus te nemen! 

Je ontdekt hoe je om kunt gaan met de angst voor een milieuramp en de gevolgen daarvan en wat je kunt doen om je zorgen te verminderen hier.

Wil je meer weten over milieu en duurzaamheid, mindfulness of gezond eten, neem dan eens een kijkje hier over.

Bent u soms bang voor wat er met ons zal gebeuren als gevolg van de klimaatverandering? Zo ja, waar maakt u zich zorgen over? Hoe ga je om met deze angst? Ik hoor graag jouw gedachten en ervaringen!