Voeding in Ayurveda – balans vinden

Ayurveda is de oudste natuurlijke geneeskunde ter wereld en betekent vertaald ‘kennis van het leven’. De oude Indiase leer gaat ervan uit dat mensen en hun karakters zijn opgebouwd uit de drie energieën Kapha, Vata en Pitta. Deze bio-energieën worden ook wel ‘dosha’s’ genoemd en zijn bij ieder mens in verschillende verhoudingen aanwezig. Vanaf de geboorte bevinden de drie krachten zich in een individueel evenwicht. Als dit uit balans raakt, heeft dat impact op ons welzijn en onze gezondheid. In dit artikel De basisprincipes van Ayurveda worden nog eens uitgebreid uitgelegd.
Vanwege de verschillende energetische samenstelling van ons lichaam en onze geest, speelt wat we elke dag consumeren ook een grote rol in de Ayurvedische leer. In Ayurveda moet voeding worden aangepast aan onze individuele behoeften. Hoe dit precies werkt, lees je in de blogpost van vandaag. 

Basisprincipes van Ayurvedische voeding

In Ayurveda zijn voeding en gezondheid direct met elkaar verbonden. Het is vooral gericht op de juiste combinatie van voedingsmiddelen. Het smaakgevoel dient hiervoor als basis, omdat we hiermee de kwaliteit van het voedsel bepalen en voor ieder individu de juiste voeding kunnen bepalen.
Ayurveda maakt onderscheid tussen de smaken zoet, zuur, zout, kruidig, bitter en scherp. Idealiter zou een goede maaltijd elk van de zes smaken moeten bevatten. 

Ook in de Ayurvedische voeding speelt het afstemmen van voeding op de dosha’s een belangrijke rol. Omdat de dosha's verantwoordelijk zijn voor de manier waarop we voedsel opnemen en gebruiken. “Pitta”-mensen wordt geadviseerd minder gekruid, zuur en zout voedsel te eten. Een “Vata”-type moet winderig voedsel zoals kool of oude kaas vermijden, en het “Kapha”-type moet kiezen voor scherpe en kruidige gerechten, evenals licht voedsel met veel fruit en groenten. 

Mensen die door verschillende dosha’s worden gedomineerd, moeten ook verschillende hoeveelheden verschillende soorten voedsel eten. Dit verklaart dat twee mensen die hetzelfde eten er anders op reageren. 

Welke regels moet ik volgen?

Er zijn enkele tips en basisregels op het gebied van ayurvedische voeding die u kunt volgen (meer hierover hieronder). Deze moeten echter niet als te streng worden beschouwd. Je moet altijd observeren wat goed voor je is en wat niet. Uiteindelijk gaat Ayurveda ook over het intensiever waarnemen van jezelf en je eigen lichaam en het vinden van de juiste balans.

De basisvoorwaarden voor voeding in Ayurveda: timing, tijd, afstand tussen voedselinname

Er wordt benadrukt dat langzaam, bewust en in porties eten gunstig is voor het behoud van onze gezondheid. Je moet vooral eten als je echt honger hebt. Tussen de hoofdmaaltijden zit drie tot vijf uur. Wanneer het tijd is voor de volgende maaltijd, moet je je maag niet helemaal vullen, maar ongeveer ¼ ruimte vrijlaten.

Ook al klinkt dit in eerste instantie streng of moeilijk te implementeren, het is de moeite waard om het gewoon eens te proberen. Het bijzonder langzaam eten van de hoofdmaaltijden, met langere pauzes ertussen, en ‘met mate’ eten, heeft voor mij een enorm verschil gemaakt! Ik ben nauwelijks moe na het eten en voel me energieker.
Ik heb echter nog steeds moeite met een ander punt dat ook in het Ayurveda-dieet wordt benadrukt. Het gaat om bewust eten in een rustige en ontspannen omgeving. Terwijl ik eet, ‘bezig’ ik mezelf graag met een aflevering van mijn favoriete serie of lees ik terwijl ik bezig ben. Door dit te doen scheid je echter je eigen aandacht van de daadwerkelijke activiteit, namelijk eten. Je raakt snel het overzicht kwijt wat je precies consumeert, hoe en wanneer. Op dit punt een klein briefje aan mezelf om mijn mobiele telefoon en laptop vaker weg te leggen tijdens het eten. 

Bewust eten houdt ook in dat je jezelf direct daarna vijf tot tien minuten rustig laat zitten. In de Ayurvedische voeding wordt vaak benadrukt dat het gunstig is om altijd op ongeveer hetzelfde tijdstip (van de dag) te eten – wat ik ook voor mezelf kan bevestigen!

Over eten en het eten zelf – enkele basisregels

• Je werkt met verse en/of zorgvuldig verwerkte ingrediënten. Daarnaast wordt de nadruk gelegd op hoogwaardige, natuurlijke en regionale voeding.
• In de Ayurvedische keuken eet je vooral warm.
• Gekookt voedsel vormt het hoofdbestanddeel van maaltijden. Rauwe groenten moeten als bijgerecht worden gebruikt, of als dat zo is, als lunch
• Er zijn drie hoofdmaaltijden (ochtend, lunch en avond) zonder tussendoortjes
• Indien mogelijk moet het ontbijt warm en licht zijn
• De hoofdmaaltijd is tijdens de lunch (deze moet vóór 14.00 uur worden gegeten). 
• 'S Avonds wordt er, net als bij het ontbijt, iets lichts gegeten. Vermijd ook rauw voedsel en dierlijke eiwitten zoals vlees, kaas, yoghurt, eieren etc. Als je een hapje hebt gehad, kan een warmwaterkruik helpen om je maag te kalmeren
• De Ayurvedische keuken legt de nadruk op drinken. Het is belangrijk om veel te drinken, bij voorkeur (warm) water of gemberwater. De algemene regel hier is: warme dranken hebben altijd de voorkeur boven gekoelde dranken!
• De smaken zoet, zuur, zout, bitter, kruidig ​​en scherp komen idealiter allemaal in één gerecht voor
• Specerijen zijn een absolute “doe” in de Ayurvedische keuken omdat ze “genezende krachten” hebben. De tien belangrijkste specerijen zijn: kruidnagel, kurkuma, gember, kardemom, koriander, komijn, nootmuskaat, peper, saffraan en kaneel
• Gebruik zout echter spaarzaam - en als het zout is, dan steenzout
• Gebruik honing en ahornsiroop in plaats van suiker. Maar verwarm de honing niet (gebruik hem dus niet om te koken of bakken)!
• Ghee wordt gebruikt in plaats van boter of olie omdat het het weefsel reinigt
• Vermijd zoet en zwaar voedsel
• Nog een ‘do’: peulvruchten zoals linzen, kikkererwten en mungbonen. Plus: rijst werkt altijd!
• Consumeer geen melk samen met zoute of zure voedingsmiddelen, vers fruit of bladgroenten - omdat dit vanuit het perspectief van Ayurveda de vorming van spijsverteringstoxines bevordert. Melk daarentegen past goed bij gekookte granen zoals rijst, haver of spelt

Is dit überhaupt iets voor mij?

Als je je op dit moment een beetje overweldigd voelt, begrijp ik dat volkomen. Als je heel andere eetgewoonten hebt, kan het Ayurvedische dieet in eerste instantie heel vreemd overkomen. Toch zou ik het, als ik jou was, gewoon proberen. Je merkt snel hoe goed je je voelt! 

Bedenk dat u niet alles onmiddellijk en perfect correct hoeft te doen. Benader het langzaam en beschouw de ‘regels’ in eerste instantie meer als een leidraad dan als in steen gebeitelde richtlijnen. 

Het leuke van dit dieet is dat niet iedereen hetzelfde “voorgeschreven” wordt. We zouden individueel meer moeten luisteren naar hoe ons lichaam voelt – dan zullen we sneller merken wat eigenlijk goed voor ons is en wat niet. En zo kan de balans tussen lichaam en geest eindelijk worden hersteld.

En als je het geprobeerd hebt en beseft dat het dieet van Ayurveda gewoon niets voor jou is of dat je lichaam iets anders nodig heeft, dan is dat helemaal oké. We leven in een grote verscheidenheid aan omstandigheden en omgevingen. Jij doet jou!

Wil je meer leren over gezond eten, mindfulness, duurzaamheid of gezin en zwangerschap? Bekijk hier meer spannende blogartikelen over deze onderwerpen.