Zen – Wat betekent dat eigenlijk? 

We hebben het woord ‘Zen’ waarschijnlijk allemaal wel eens gehoord. Er zijn zentuinen, zenboeddhisme, en ‘zen’ wordt ook gezien als een soort staat van kalmte. Maar wat betekent de term eigenlijk? Ik heb wat onderzoek gedaan en was verrast...

Een hint uit het universum?

Onlangs kwam ik in mijn favoriete boekwinkel een boek tegen dat ik, als ik er eenmaal naar keek, niet meer kon neerleggen. Het is vrij klein en op de omslag staat een illustratie in blauwe tinten van een vrouw die aan de oever van een meer zit. Op de achtergrond is de berg Fuji te zien. Het boek heet “Zen – De kunst van het eenvoudige leven" (Engels bijvoorbeeld "Zen – The Art of Simple Life"), de naam van de auteur is Shunmyo Masuno. Een blik op de flaptekst onthult dat dit boek bedoeld is om 100 praktijken en leringen van het zenboeddhisme over te brengen die gemakkelijk kunnen worden overgebracht naar het dagelijks leven en tot meer voldoening kunnen leiden. Uiterlijk nadat ik kort door het boek had gebladerd en volledig onder de indruk was van de prachtige kleine illustraties erin, was het voor mij duidelijk: "Dit moet ik meenemen!" 

Waarom vertel ik je dit?

Toen ik het voorwoord las, viel het me op dat ik, hoewel ik een algemeen idee heb van waar zen over gaat, nooit ernstig Ik dacht na over wat zen eigenlijk betekent. Ik was verslaafd en deed een beetje onderzoek. Omdat ik denk dat ik hierin zeker niet de enige ben en het zonde zou zijn om de opgedane kennis niet vast te houden, deel ik deze nu hier in deze post met jullie. 

Waar staat ‘Zen’ voor?

Zen is gebaseerd op het Sanskrietwoord Dhyana terug, wat zoveel is als “Staat van meditatieve absorptieHet verspreidde zich voor het eerst in de 5e eeuw als een tak van het boeddhisme in China, dus het heeft al een zeer lange traditie. Al snel ontstond er ook een Koreaanse en een Vietnamese interpretatie. Wat we tegenwoordig vooral onder zen verstaan, gaat echter terug op de Japanse versie van zen. Dit ontwikkelde zich pas later, in de 12e eeuw. Tot zover de conceptuele en historische achtergrond van het woord.

We kunnen daarom zeggen dat Zen geen uniforme ‘leer’ is, maar in verschillende versies bestaat. Zen heeft ook wortels in het boeddhisme; Het moet echter niet als een religieuze beweging worden opgevat en kan daarom door iedereen die ermee te maken heeft, worden ervaren. 

Er wordt vaak gezegd dat er geen echte leer achter Zen zit. Zen bevat ook geen bijzondere wijsheid. Integendeel, Zen biedt uiteindelijk “NietsWat betekent dat? Heeft Zen eigenlijk geen enkele betekenis?

Ja, zeker! Omdat deze visie heel goed aansluit bij ons huidige begrip van meditatie, is de “Doe niets”.

Dat brengt ons bij een centraal punt van Zen:

Hoe wordt Zen beoefend?

De Zitmeditatie, hier "ZazenTypisch is de zithouding: gekruiste benen, een rechtopstaande rug, halfopen ogen en duimen die elkaar zachtjes in de schoot aanraken. Zoals we dat kennen van decoratieve boeddhabeelden. Maar ook hier zijn er uiteraard variaties op deze houding.

Zitmeditatie gaat niet over het verkrijgen van verlichting (wat ook kan gebeuren in Zen). Het zou eerder moeten Focus op het heden omgedraaid worden zonder erover na te denken. De geest moet vrede vinden. In Zen wordt aangenomen dat het overwinnen van ‘zelfbewustzijn’ terugleidt naar onze oorspronkelijke natuur en dus naar onze ‘normale toestand’. Er wordt gezegd dat zitmeditatie een positief effect heeft op lichaam en geest.

Maar ook de concentratie op de Elke dag speelt een grote rol in de zenbeoefening. De geest moet niet alleen vrede vinden in meditatie. De ‘vloed aan gedachten’ moet ook in het dagelijks leven worden ingedamd door u volledig te concentreren op de activiteiten die u op dat moment uitvoert.

Waar gaat Zen over, wat is het doel?

Zen hoort één te zijn nieuw perspectief op jezelf, je dagelijks leven en de wereld. Dit wordt bereikt door aanwezig te zijn in het huidige moment. De soms plotselinge ervaring van universele eenheid wordt soms ‘verlichting’ of ‘een Boeddha worden’ genoemd, ook al is dit niet het doel van zen. 

Dus eigenlijk gaat het erom verder te gaan dan het gebruikelijke, het denken te categoriseren in 'niet-denken'.

Masuno schrijft in het aan het begin genoemde boek (vrij vertaald uit het Engels): “Zen geeft suggesties en advies over gewoonten en ideeën rond een gelukkig leven”. Verder spelen vier zinnen een centrale rol in Zen: Spiritueel ontwaken wordt buiten een leer overgebracht, het kan niet via woorden of teksten worden overgebracht, Zen is rechtstreeks op de menselijke geest gericht en Zen stelt iemand in staat terug te keren naar de eigen oorspronkelijke natuur. Om het simpeler te zeggen: Het gaat niet om het vasthouden aan de Schriften of het geleerde woord, maar om het ontmoeten van jezelf in het hier en nu, precies zoals je bent.. Volgens Masuno is de ‘Zen-stijl’ het leven van een ongelooflijk eenvoudig leven, bevrijd van zinloze dingen, van onnodige zorgen en zonder de invloed van de waarden van anderen: “De antwoorden die je zoekt liggen binnenin je”. 😌

Wil je meer leren over mindfulness, gezond eten, duurzaamheid of gezin en zwangerschap? Bekijk hier meer spannende blogartikelen over deze onderwerpen.

Foto door Fay Cornish op Ontsplashen